आज साँझ सौर्य आँधी पृथ्वी नजिक आउँदै, स्याटलाईट र पावर ग्रिडमा समस्या हुनसक्ने

काठमाडौं, श्रावण १८ । सूर्यबाट निस्केको सौर्य आँधी बुधबार साँझ पृथ्वीको नजिक आउने भएको छ । वैज्ञानिकहरुले यसको नाम ’सन होल सोलार स्टर्म’ दिएका छन् ।

वैज्ञानिहरुका अनुसार सूर्यको वायुमण्डलमा प्वालभन्दा तीव्र गतिमा चल्ने सौर्य हावा आज पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्रको नजिक आउने छ । आज आउने आँधी कम क्षमताको भएका कारण यसले पृथ्वीमा ठूलो समस्या ननिम्तिने बताइएको छ ।

अन्तरिक्षमा यस्ता सौर्य आँधीहरु धेरै आउने गरेका छन् । तर, बढी क्षमताका सौर्य आँधीहरु आए भने त्यसले पृथ्वीको टेलिकम्यूनिकशन, इन्टरनेटलाई असर गर्न सक्ने वैज्ञानिकहरु बताउँछन् ।

विपी कोइराला ममोरियल विज्ञान संग्रहालयका निमित्त कार्यकारी निर्देशक डा. सनतकुमार शर्माका अनुसार यो जी १ टाइपको भएकाले यसले पृथ्वीमा खासै असर नगर्ने बताए ।

वैज्ञानिकहरुने कम क्षमताको सौर्य आँधीलाई जी १ समूहमा राख्ने गरेका छन् । सौर्य आँधीहरु कुनै कुनै अलि बढी खतराको हुने भए पनि आज आउने सौर्य आँधी खतरनाक नरहेको उनको भनाइ छ । ‘सूर्य घुम्ने ११ वर्षको चक्रमा यो आँधी आउने सक्रिय समयमा हो ।

यो समयमा २९ करोड किमी प्रतिघण्टाको दरले पृथ्वीतिर आउँछ,’ उनले भने  ‘यदि यो पृथ्वीमा आएर ठोक्कियो भने असर हुन्छ तर पृथ्वीमा भूचुम्बकत्व भएकाले त्यो पृथ्वीमा आउन पाउँदैन, त्यसैले यो हानीकारक छैन । तर, स्याटलाईट र पावर ग्रिडमा केही सानो समस्या देखिन सक्छ ।’

स्याटलाईट र भोल्टेजहरुमा केही माइनर समस्या आए पनि यसको पृथ्वीमा अन्य असर देखा नपर्ने डा. शर्मा बताउछन् ।

क्यानडाजस्ता उत्तरी देशको आकाशबाट साँझपख यो सौर्य आँधी देख्न सकिने उनको भनाइ छ । पृथ्वीमा रहेको भूचुम्बकत्वले अन्तरिक्षबाट आएका सौर्य आँधी, अल्का पिण्डहरुलाई आफूतिर तान्ने भएका कारण ठूलो मात्रामा क्षति हुँदैन ।

सौर्य आँधी भनेको के हो ?

अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले गरेको अध्ययनका अनुसार सूर्यको सतहमा ठुल्ठूला विस्फोटनहरू भइरहेका छन्, जसमा केही भागबाट अत्यन्तै चम्किलो प्रकाशका साथ ठूलो मात्रामा ऊर्जा निस्कन्छ जसलाई सूर्य फ्लेयर भनिन्छ । जसमा करोडौं माइल प्रतिघण्टाको गतिमा एक अर्ब टन चुम्बकीय ऊर्जा अन्तरिक्षमा निस्कन्छ, जसका कारण सूर्यको बाहिरी सतहको केही भाग खुल्छ र यस प्वालबाट ऊर्जा बाहिर निस्कन थाल्छ र यो एउटा बल जस्तो देखिन्छ ।

यदि यो ऊर्जा धेरै दिनसम्म लगातार निस्कियो भने धेरै साना परमाणु कणहरू पनि निस्कन थाल्छन् जुन ब्रह्माण्डमा फैलिन्छ, जसलाई सौर्य आँधी भनिन्छ ।

साभार ः गोरखापत्र अनलाईन/ विष्णु पाण्डेय